Σε λίγες ημέρες, ο δήμος μας γιορτάζει την τοπική εθνική εορτή της «Μάχης της Περαχώρας». Πόσοι, όμως, θα συζητούσαν, σήμερα, για το σημαντικό αυτό γεγονός, αν δεν το αναδείκνυε, με κάθε ευκαιρία, ο Τάσος Παπαδημητρίου, ο άνθρωπος που αγάπησε, ίσως, όσο κανείς άλλος, τον τόπο του, την Περαχώρα; Ο «δάσκαλος» είχε εκδώσει και σχετικό βιβλίο, στο οποίο είχε βασιστεί για να σκηνοθετήσει, ακόμα και θεατρικό έργο!
Αυτό, βέβαια, ήταν ένα από τα πολλά βιβλία που είχε γράψει για την ιστορία της περιοχής, της «Περαίας Χώρας», όπως την αποκαλούσε.
ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΣΕ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ
Όμως, η προσφορά του Τάσου δεν σταματά εκεί. Η παιδεία και ο πολιτισμός στο δήμο μας, του χρωστούν πολλά. Ως διευθυντής, στα Γυμνάσια Λουτρακίου και Περαχώρας, έδινε, καθημερινά, την ψυχή του για τα σχολεία. Ήταν αυτός που ενέταξε τα σχολεία σε πολλά ευρωπαϊκά προγράμματα. Ως πολιτικό πρόσωπο, μεταξύ άλλων, διετέλεσε Δημοτικός Σύμβουλος, Αντιπρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου και Πρόεδρος του Πνευματικού Κέντρου. Από αυτές τις θέσεις διεκδίκησε και πέτυχε, ακόμα και το χτίσιμο νέου σχολείου στην Περαχώρα.
ΠΟΤΕ ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ ΘΑ ΤΟΝ ΤΙΜΗΣΕΙ, ΟΠΩΣ ΤΟΥ ΑΞΙΖΕΙ Ο ΔΗΜΟΣ ΜΑΣ;
Ακολουθεί ένα σχετικό άρθρο του Τάσου Παπαδημητρίου, το οποίο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Αλλαγή στο Λουτράκι», το Σεπτέμβριο του 2007:
Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΠΕΡΑΧΩΡΑΣ
που έγινε στις 9-10-11 Σεπτεμβρίου 1822
Καθόρισε τη νικηφόρα πρώτη περίοδο το 1821. Θα ήθελα, όμως, να δώσω τη σωστή εξέλιξη των γεγονότων, κατά την επανάσταση για την παλιγγενεσία, την περίοδο του 1821. Προς τούτο, θα αναφερθώ στα γεγονότα αυτής της περιόδου με τη σειρά που εξελίχθηκαν. Είναι, όμως, άδικο να μην αναφέρεται εκτενέστερα «η Μάχη της Περαχώρας» στα ιστορικά βιβλία. Εμείς, ως δημότες του Δήμου Λουτρακίου – Περαχώρας, να μην έχουμε θεσμοθετήσει ένα μνημόσυνο – επέτειο, και να μην έχουμε κατασκευάσει ένα μνημείο στη θέση Άρα Κούκι, όπου αποκρούσθηκαν οι Τούρκοι.
Για να μη θεωρηθεί ότι με το άρθρο μου αυτό βλέπω το θέμα συναισθηματικά και τοπικιστικά, σας αναφέρω τι γράφει στην αναφορά του στη Διοικούσα Αρχή των Υδραίων ο αρχιστράτηγος, τότε, του αγώνα, Πρίγκιπας (στην ουσία) Δημήτριος Υψηλάντης: «τοιαύτη εστάθη η Μάχη της Περαχώρας, εμάς ενεψύχωσε και ενεθάρρυνε έτι μάλλον, αυτούς δε έφερεν εις έσχατην αμηχανίαν».
Τα γεγονότα έχουν ως εξής: 15 Μαρτίου 1821 συγκεντρώνονται στην Περαχώρα οι εντεταλμένοι από τους Υδραίους αρχηγούς Κουντουριώτη και Μπούμπουλη, ο Σιναϊτης ο Θεοδωρίδης (Αχιλλέας) και λοιποί, για να καθορίσουν τις επαναστατικές κινήσεις στην περιοχή του ισχυρότερου ίσως, τότε, Μπέη του Κιαμήλ, που είχε έδρα το κάστρο της Κορίνθου. Στις 22, ο Νικολάου Σταύρος, επειδή «με υπόπτευσαν ότι, είμαι εγώ ο ενεργών», όπως γράφει στην επιστολή του, και αφού «οι Οτουμάνοι κλείστηκαν στο κάστρο και οι χριστιανοί πήγαν στις Περαχώρες», έφερε την πρώτη εντολή στους Δερβενοχωρίτες και, από την επαύριον στις 23 Μαρτίου, πολιορκούσαν τον Ακροκόρινθο (κάστρο). Αφού, όμως, ξεκίνησαν οι επαναστάτες και σε άλλες περιοχές και το στρατιωτικό πρόσταγμα πήρε ο Κολοκοτρώνης , καθόρισαν πρώτα να πέσει η Τριπολιτσά. Δίνεται εντολή στα επαναστατικά σώματα να συγκεντρωθούν εκεί. Δίδονται οι πρώτες Νικηφόρες μάχες στο Βαλτέτσι και στα Δολιανά (Απρίλιος- Μάιος 1821). Σφίγγει ο κλοιός στην Τρίπολι, που πέφτει το Σεπτέμβριο στα χέρια των Ελλήνων. Μετά από αυτό, οι Τούρκοι τα έχασαν, και άρχισαν και τα υπόλοιπα κάστρα της Πελοποννήσου να πέφτουν το ένα μετά το άλλο. «Το βροντούν οι Μοραΐτες και όλοι οι Περαχωρίτες», λέει η δημοτική μούσα της εποχής και όχι οι Βαρυποινίτες – που λένε οι «άσχετοι» – κατά την πολιορκία του δεύτερου ισχυρότερου κάστρου των Τούρκων, του Ναυπλίου (Νοέμβριο – Δεκέμβριο 1821 πέφτει και αυτό). Ιανουάριο του 1822 γίνεται και η πρώτη πτώση του Ακροκορίνθου και αιχμαλωτίζεται ο Κιαμήλ Μπέης. Έτσι εδραιώθηκε στο Μοριά ο Αγώνας.
Τα μηνύματα, όμως, τα πήρε ο Σουλτάνος, που ανησύχησε πάρα πολύ και έδωσε εντολή στον ισχυρότερο πασά, Μαχμούτ της Δράμας, να συγκεντρώσει ισχυρότατη στρατιά (30.000 στρατό), για να καταπνίξει τους επαναστάτες. Γνωστό ότι ο Δράμαλης τους πήρε όλους «σβάρνα», πέρασε από Βοιωτία – Θήβα, τα Δερβένια μας, ελευθέρωσε τον Ακροκόρινθο, παντρεύτηκε την γυναίκα του Κιαμήλ Μπέη – που κακώς τον σκότωσαν κάποιοι φανατισμένοι – και πήγε στο Ναύπλιο ουσιαστικά αντουφέκιστος, για να προετοιμάσει την τελική επίθεση στην Τρίπολι. Είναι γνωστή, όμως, η στρατηγική του Κολοκοτρώνη, που τον ανάγκασε να θέλει να γυρίσει στον Ακροκόρινθο για να ενδυναμωθεί (είχε ξεμείνει από τρόφιμα). Γνωστή η μάχη στα Δερβενάκια (Ιούλιος 1822), και ο Δράμαλης γύρισε στον Ακροκόρινθο με μισούς απ’ όσους κατέβηκε. «Κλείσανε οι στράτες του Μοριά, κλείσανε τα Δερβένια», λέει η δημοτική μούσα της εποχής (και αυτές είναι οι αλήθειες ιστορικά*). Βασικά τοπικά σημεία Δερβενίων: Παναγία Πράθι (στρατηγείο Υψηλάντη), Αγία Τριάδα, Μύλοι, Μυΐγες, Αέρας, ανατολικά του Λουτρακίου.
Σε απελπισία, πλέον, ο Δράμαλης, αφού απέτυχε να περάσει στην Αχαΐα (Μάχη των Βασιλικών), ο πασάς του Άργους Αλής – που ήξερε την περιοχή – του πρότεινε το πέρασμα της Περαχώρας, για να πάει στο Ζητούνι (Λαμία), να βρει τρόφιμα. Αλλά έπρεπε να έπιανε τους Περαχωρίτες στον ύπνο μέσα στο γλέντι της Παναγιάς, όπου γινόταν τότε μεγάλο πανηγύρι στο Σέλκι (όπως σήμερα γίνεται στο Λουτράκι) στις 8 Σεπτεμβρίου. Ήρθε και ο Χορσέφ πασάς από την Πάτρα και από το Λέχαιο Κορίνθου με 25 καράβια, και αποβίβασε την νύχτα ξημερώνοντας 9 Σεπτεμβρίου στο Σκάλωμα περίπου 8.000 στρατό. Οι Περαχωρίτες στις Βίγλες Φλιάμπουρθι (όχι Φλάμπουρο), {Φλιάμπουρθι – Πράθι, τοποθεσίες με την ομηρική κατάληξη θι, που ορίζει το χαρακτηριστικό μιας περιοχής (βλέπε Ομηρικό λεξικό)}, Ρίζας (Έριζας) έβλεπαν τις κινήσεις και περίμεναν (επιστολή Περαχωριτών στην Διοικούσα Αρχή). Βασικά, οι Περαχωρίτες, που είχαν 700 οπλισμένα παλικάρια, ήταν στρατολογημένοι στο Νικηταρά και τον πλαισίωναν σε όλες τις αποστολές. Το αρχηγείο του Νικηταρά ήταν στο Αγιονόρι Χιλιομοδίου, ενώ ο Υψηλάντης στεκόταν πιο πολύ στην Παναγιά του Πράθι. Όταν είδαν τα καράβια να κάνουν Δεσμπάργκο στο Σκάλωμα –Αγριλιό, άναψαν τις φωτιές στις Βίγλες, και ο μεν Νικηταράς με άλλους (Παπαφλέσσας, Κεφαλάς κλπ.) ήρθαν το απόγευμα της Τρίτης (επιστολή Νικηταρά) 9ης Σεπτεμβρίου. Ο Υψηλάντης, επειδή είχε πάει στην Κουλούρι – Σαλαμίνα ήρθε στις 10 Σεπτεμβρίου και, αφού είχανε κρατήσει οι Περαχωρίτες τους Τούρκους στην Κλίσιζα, κάτω από την Άρα Κούκι, στις 11 έκαναν γιουρούσι κι έπνιξαν τους Τούρκους στο Σκάλωμα, (που από τότε λέγεται και «Βαρδαλή» από τις πολεμικές ιαχές που έβγαζαν / Βάρδα- Αλή = μακριά Αλή).
Στο βιβλίο που εκδώσαμε στο Γυμνάσιο Περαχώρας, είναι καταχωρημένες οι αναφορές – επιστολές Υψηλάντη, Νικηταρά, Περαχωριτών, Παλαιών Πατρών Γερμανού, Κολοκοτρώνη και άλλων που αναφέρονται σε αυτό το γεγονός. Δεν μπορούσαν, οι γράψαντες ιστορία, να αναφερθούν σε αυτό το γεγονός; Μόνο ο Χρυσανθακόπουλος (Φωτάκος), υπασπιστής του Κολοκοτρώνη, στα «Απομνημονεύματα» δικαιολογείται, ότι επειδή δεν έλαβε μέρος, δεν αναφέρεται σε αυτή, αν και τη θεωρεί από τις αξιολογότερες Μάχες, και έχει δίκιο.
- Αλλά η ιστορία, που γράφεται εκτός τόπου και χρόνου, είναι υποκειμενική και, ειδικά, αν βάζουν μικροσυμφέροντα και σκοπιμότητα έξω από λογική – Μαθηματικά. Ενώ αν διάβαζαν τις επιστολές που καταχωρούμε στο βιβλίο του Γυμνασίου Περαχώρας και μελετούσαν σωστά αυτές, μαζί με τα τραγούδια της εποχής (λαϊκή μούσα) και την παράδοση (τόπος) θα είχαν σφαιρική – κάθετη άποψη των γεγονότων.
Το παρακάτω ποίημα, διασκευασμένο από τον υποφαινόμενο, αποδίδει αρκετά γλαφυρά τα γεγονότα:
«Εσέ ρωτώ Σταυραητέ που από ψηλά μας βλέπεις
Στης Περαχώρας τη μεριά γιατί έχει φασαρία;
Πολύ κακό και χαλασμός γίνεται εκεί πέρα
Τούρκοι μιλιούνια πλάκωσαν, το πέρασμα να πιάσουν
Περαχωρίτες ξύπνησαν και αγρίεψαν για τούτο
Πώς είναι τάχα να βρεθούν Τούρκοι στην Περαχώρα;
Να διαφεντέψουν τα στενά και όλα τα Δερβένια;
Αφέντες είναι μόνοι τους εδώ και τόσα χρόνια
Τούρκου ποδάρι δεν μπορεί τους δρόμους της να πάρει
Κι αυτοί που το τολμήσανε χαλάστηκαν στο ρέμα
Στης Αρακούκης** οι μισοί κι άλλοι στο Μουσιτόρι
Κι όσοι από κει γλυτώσανε, «βάρδα Αλή» φωνάζουν
(** εκεί βρίσκεται ανάγλυφο στην πέτρα το «πόδι» Τούρκου που τόλμησε να πατήσει την Περαχώρα, γι΄ αυτό τη θέση αυτή την ξέρουμε και σαν Κ΄ ιμπ Τουρκ΄ τ = πόδι Τούρκου)
Παπαδημητρίου Αναστάσιος
Μαθηματικός- Γυμνασιάρχης
———————————-
